एसईई नतिजाले देखाएको बाटो

ब्लग

Home
एसईई नतिजाले देखाएको बाटो

मंगलबार, भदौ ९, २०७७ विश्वास भट्टराई

कोभिड–१९ का कारण स्थगित २०७६ सालको एसईई परीक्षाको नजिता सार्वजनिक भएसँगै नतिजालाई लिएर पक्ष–विपक्षमा वहस सुरु भएको छ । राष्ट्रिय परीक्षा बोर्डले एसईईको नतिजा सार्वजनिक गरेपछि वहु कोणवाट बहस सुरु भएको हो ।
परीक्षाका लागि चार लाख ८२ हजार ९८६ विद्यार्थीले फारम भरेपनि चार लाख ७२ हजार ७८ विद्यार्थीको नतिजा सार्वजनिक गरिएको छ। १० हजार ९०८ विद्यार्थीको हाजिरी नपुग्दा तथा फाराम भर्दा त्रुटि हुँदा नतिजा सार्वजनिकभएको छैन ।
बोर्डले कति विद्यार्थीले कुन जिपिए पाएभन्ने विवरण सार्वजनिक नगरेपनि विद्यार्थीले विभिन्न वेभसाइट र एसएमएसबाट आफूले पाएको जिपिएका बारेमा थाहा पाइ सकेका छन् ।
विद्यालयको आन्तरिक मूल्यांकनका आधारमा नतिजा सार्वजनिक भएकाले यो वर्षपुर्नयोग, उत्तरपुस्तिका हेर्ने, पुनः परीक्षण गराउने र पुरक ग्रेडवृद्धि परीक्षा सञ्चालन गरिने छैन । व्यक्तिगत विवरणमा त्रुटि भएकालाई ३५ दिन भित्र शिक्षातथा समन्वय एकाइमा निवेदन दिन भनेको छ ।
गत चैत ६ गतेबाट सञ्चालन गर्ने गरी तय भएको परीक्षा कोभिड–१९ को सङ्क्रमण जोखिमका कारण सरकारले स्थगन गरेपछि विद्यालयको मूल्याङ्कनकाआधारमा नतिजा सार्वजनिक भएको हो ।
मूल्याङ्कनका लागि विद्यालयका प्रधानाध्यापकको अध्यक्षताको तीन सदस्यीय समिति गठन गरिएको थियो । विद्यालयको आन्तरिक मूल्याङ्कनका आधारमा विद्यालयले आफ्ना विद्यार्थीको नतिजाबोर्डमा पठाएका थिए । सोही अधारमा बोर्डले प्रमाणीकरण गरेर अन्तिम नतिजा सार्वजनिक गरिएको हो ।
नतिजा सार्वजनिक भएपछि विद्यालयहरूले आफ्ना विद्यार्थीलाई मनग्यै नम्बर दिएको देखिएको छ । यसअघिका एसईईका नतिजामा उत्कृष्ठता प्रमाणित गर्न नसक्ने विद्यालयका विद्यार्थीले पनि यसपटक राम्रो जिपिएमा पास गरेको देखिएको छ । यो कार्यले के देखाउँछ भने स्कुलहरूले विद्यार्थीलाई माया गरेका छन् । कतिपय निजीविद्यालयले अभिभावकलाई आर्थिक लेनदेनको बाटो पनिआन्तरिक मूल्यांकनलाई बनाएको गुनासो सुनिएको छ । अभिभावकलाई मोटो रकम मागेर भने जस्तो जिपिए दिलाउने सम्मको कुरा आएको सुन्नमा आएको छ । यो सही हो भने आन्तरिक मूल्यांक प्रणालीको विश्वानीयतामाथि नै प्रश्न उठ्न जान्छ । कक्षा १० को नजिता सार्वजनिक भएपनि ती विद्यार्थीले कहिलेबाट कक्षा ११ मा भर्ना पाउने हुने त्यो भने एकिन छैन । अझै पनि कक्षा ११ को आन्तरिक मूल्यांकन हुन सकिरहेको छैन । कक्षा १२ को परीक्षा पनि हुन सकेको छैन । यी सबै कारणले यो वर्षको शैक्षिण वर्ष के हुने भन्ने चिन्ता छँदैछ ।
विद्यालयहरूको नियमित कक्षा पनि कोभिड–१९ को त्रासले बन्द भएको पाँचमहिना पूरा हुनै लागेको छ।
संक्रमण फैलिने क्रम बढिरहेकाले अझै कतिदिन शैक्षिक संस्थाबन्द रहने हुन्, यकिन छैन। परिस्थिति जटिल बन्दै गइरहेकाले बन्द रहेको पढाइ नयाँ ढंगबाट सुचारु गर्ने वा विद्यार्थीको सिकाइलाई निरन्तरता दिने विषयमा अध्ययन गरेर जतिसक्दो छिटो कार्यान्वयनमा जानुपर्ने बेला आएको छ ।
कोभिडको प्रभाव घट्ला र शैक्षिक संस्था खोलौंला भनेर जोखाना मात्रै हेरेर बस्ने अहिलेको सोचबाट माथि उठ्दै शिक्षा मन्त्रालयले प्रभावकारी कदम चाल्नुपर्छ।
विद्यालय तहमा सिकाइलाई निरन्तरता दिन मन्त्रालयले वैकल्पिक सिकाइ कार्यक्रम सञ्चालन गरेको छ । तर योकार्यक्रममा सबै विद्यार्थीको पहुँचमा छैन।
विद्यालय तहका करिब ७० लाख विद्यार्थीमध्ये कति विद्यार्थी वैकल्पिकसिकाइको पहुँचमा छन् भन्ने भरपर्दो तथ्यांक कसैसँग पनि छैन। भइरहेको सिकाइ प्रक्रियालाई शैक्षिक सत्रमा गणना गरिन्छ कि गरिदैन त्यो पनि एकिन भएको छैन । निजीविद्यालयले सञ्चालन गरेकाअनलाइन कक्षा पनि सीमित विद्यार्थीको पहुँचमा छ। उनीहरूले पनि तत्कालका लागि शिक्षक कर्मचारीको तलब, घर भाडा र बैंकको किस्ता तिर्न रकम जुट्ने आशामा अनलाइनकक्षा सञ्चालन गरिरहेका छन्।
शैक्षिक सत्र अगाडि बढाउने विषयमा शिक्षा मन्त्रालय र कक्षा १२ सम्मको शिक्षा व्यवस्थापनको जिम्मेवारी पाएको स्थानीय सरकारको ध्यान गएको छैन।
शिक्षा नियमावलीअनुसार एक शैक्षिक सत्रमा दुई सय २० दिन विद्यालय खोल्नैपर्छ। विद्यालय खोलिएको दिनमध्ये एक सय ९२ दिन विद्यार्थीलाई पढाउनुपर्छ । पाठ्यक्रम विकास केन्द्रले निर्धारण गरेको पाठ्यभारका आधारमा यो अवधि निर्धारण गरिएको हो। भदौ १ गतेबाट विद्यालय खोल्न सक्ने अवस्था भइदिएको भएबिदा कटौती गरेर भएपनि जेनतेन शैक्षिक सत्र पूरा गर्न सकिन्थ्यो। तर तत्कालको अवस्था हेर्दा यो योजनाअनुसार शैक्षिक गतिविधि सञ्चालन गर्न कठिन छ। तसर्थ विगतको भन्दा फरक ढंगबाट नसोची यो वर्षको शैक्षिक सत्र पूरा गर्न सकिने अवस्था छैन। शैक्षिक सत्रलाई खेर जान नदिन तोकिएको पाठ्यभार घटाउनु एउटा विकल्प हुन सक्छ। यसले विद्यार्थी र अभिभावकलाई समेत तनावबाट मुक्ति दिन सक्छ।
असामान्य परिस्थतिमा पुरानो शैलीकै मूल्यांकन पद्धतिलाई अनुसरण गरिरहनुपर्छ भन्ने छैन। विद्यार्थीको सिर्जनात्मकतालाई घोकन्ते शैलीबाट मूल्यांकन गर्नुभन्दा उनीहरूको सिर्जनात्मक कला, विश्लेषण र तर्क गर्न सक्ने क्षमताआदिलाई आधार मानेर पनि विद्यार्थीको मूल्यांकन गर्न सकिन्छ। यसो गर्दा अन्य विकसित मुलुकले प्रचलनमा ल्याएको उन्नत तरिकाबारे पनि अध्ययनगर्न सकिन्छ। विज्ञको सहायता पनि लिनेतर्फ ध्यानजानु जरुरी छ।